
I. Zagrożenia związane z pracami spawalniczymi
W technologii bezpieczeństwa czynniki wpływające na bezpieczeństwo produkcji nazywane są czynnikami niebezpiecznymi.
Różnorodność nowoczesnych metod spawania oznacza, że spawacze często mają kontakt z łatwopalnymi i wybuchowymi gazami i materiałami, silnikami elektrycznymi, urządzeniami elektrycznymi, maszynami, a nawet pracują w trudnych warunkach, takich jak ograniczone przestrzenie, duże wysokości lub pod wodą. W związku z tym główne zagrożenia w procesie spawania obejmują pożar, wybuch, porażenie prądem, poparzenie, ostre zatrucie, upadek z dużej wysokości i uderzenie przedmiotem.
Główne zagrożenia związane ze spawaniem i cięciem gazowym to pożar i wybuch. Porażenie prądem elektrycznym podczas spawania łukowego jest powszechnym głównym zagrożeniem w różnych branżach. metody spawania które wykorzystują energię elektryczną przekształcaną w energię cieplną, a także istnieje ryzyko uszkodzenia maszyny podczas zgrzewania oporowego. Istnieją również wyjątkowe zagrożenia w różnych specjalnych środowiskach pracy, takie jak ryzyko upadku z wysokości podczas spawania i cięcia na dużych wysokościach.
II. Czynniki szkodliwe podczas prac spawalniczych
W technologii bezpieczeństwa czynniki wpływające na ludzkie zdrowie nazywane są czynnikami szkodliwymi.
Podczas prac spawalniczych szkodliwe czynniki wpływające na zdrowie człowieka można podzielić na dwie główne kategorie: fizyczne czynniki szkodliwe i chemiczne czynniki szkodliwe. W warunkach spawania czynniki szkodliwe mają długotrwały wpływ na organizm ludzki, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia. Fizyczne czynniki szkodliwe, które mogą występować w środowisku spawania, obejmują promieniowanie łuku elektrycznego, pola elektryczne o wysokiej częstotliwości, promieniowanie, promieniowanie cieplne, rozpryski metalu, hałas itp. Szkodliwe czynniki różnych metod spawania przedstawiono w tabeli 13-1.
Tabela 13-1 Czynniki szkodliwe różnych metod spawania
Metody spawania | Czynniki szkodliwe | |||||||
Promieniowanie łuku elektrycznego | Pole elektryczne wysokiej częstotliwości | Pył i dym | Szkodliwe gazy | Rozpryski metalu | Promieniowanie | Hałas | ||
Spawanie elektrodą sztyftową | Elektroda kwasowa | 1 | - | 2 | 1 | 1 | - | - |
Elektroda niskowodorowa | 1 | - | 3 | 1 | 2 | - | - | |
Wysokowydajna elektroda proszkowa | 1 | - | 4 | 1 | 1 | - | - | |
Spawanie elektrożużlowe | - | - | 1 | - | - | - | - | |
Spawanie łukiem krytym | - | - | 2 | 1 | - | - | - | |
Gaz CO2 Spawanie łukiem krytym | Cienki drut | 1 | - | 1 | 1 | 1 | - | - |
Gruby drut | 2 | - | 2 | 1 | 2 | - | - | |
Przewód rurowy | 2 | - | 3 | 1 | 1 | - | - | |
Spawanie gazem obojętnym wolframu | 2 | 2 | 1 | 2 | 1 | 1 | - | |
Spawanie w osłonie gazów obojętnych | Spawanie aluminium i stopów aluminium | 3 | - | 2 | 3 | 1 | - | - |
Spawanie stali nierdzewnej | 2 | - | 1 | 2 | 1 | - | - | |
Spawanie mosiądzu | 2 | - | 3 | 2 | 1 | - | - | |
Spawanie łukiem plazmowym | Microbeam | 1 | 1 | - | 1 | - | 1 | - |
Wysoki prąd | 2 | 1 | - | 1 | - | 1 | - | |
Cięcie łukiem plazmowym | Materiał aluminiowy | 3 | 1 | 2 | 3 | 2 | 1 | 2 |
Materiał miedziany | 3 | 1 | 3 | 4 | 2 | 1 | 2 | |
Stal nierdzewna | 3 | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 2 | |
Spawanie wiązką elektronów | - | - | - | - | - | 3 | - | |
Spawanie gazowe (spawanie mosiądzu, aluminium) | - | - | 1 | 1 | - | - | - | |
Lutowanie | Lutowanie płomieniowe | - | - | - | 1 | - | - | - |
Lutowanie w kąpieli solnej | - | - | - | 4 | - | - | - |
1. Liczby w tabeli wskazują stopień wpływu (dla odniesienia); ① niewielki; ② umiarkowany; ③ silny; ④ najsilniejszy.
2. Spawanie gazem obojętnym wolframu, spawanie łukiem plazmowym i cięcie, przy użyciu torowanych elektrod wolframowych występuje niewielka radioaktywność, przy użyciu cerowanych elektrod wolframowych nie ma radioaktywności;
3. W przypadku częstego inicjowania łuku elektrycznego o wysokiej częstotliwości, szkodliwe są pola elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości.
1. Promieniowanie łuku
Temperatura łuku spawalniczego jest wysoka, temperatura łuku w spawaniu łukiem krytym osiąga ponad 3000°C, a temperatura w środku kolumny łuku w łuku plazmowym osiąga 18000~24000°C, wytwarzając intensywne światło łuku, głównie intensywne światło widzialne i niewidzialne promienie ultrafioletowe i podczerwone.
Powierzchnia skóry narażona na promieniowanie ultrafioletowe z łuku spawalniczego staje się głęboko czarna. Skóra narażona na promieniowanie podczerwone łuku spawalniczego doznaje oparzeń termicznych. Wpływ promieniowania łuku na narządy wzroku przedstawiono w tabeli 13-2. Porównanie natężenia promieniowania łuku dla różnych metod spawania (część ultrafioletowa) przedstawiono w tabeli 13-3.
Tabela 13-2 Wpływ światła łuku elektrycznego na narządy wzroku
Kategoria | Długość fali/μm | Charakter oddziaływania |
Niewidzialny ultrafiolet (Krótkometrażowy) | <310 | Powoduje fotokeratozę. Objawy pojawiają się kilka godzin później: ból głowy, silny ból oka, łzawienie, światłowstręt, zaczerwienienie spojówki, obrzęk komórek nabłonka rogówki i obrzęk komórek zrębu rogówki. |
Niewidzialny ultrafiolet (długi) | 310 ~400 | Brak widocznego wpływu na narządy wzroku |
Światło widzialne | 400~750 | Gdy światło promieniowania jest jasne, może uszkodzić siatkówkę i naczyniówkę. Poważne uszkodzenie siatkówki może prowadzić do pogorszenia widzenia, a nawet ślepoty; krótkoterminowe skutki obejmują zawroty głowy. |
Niewidzialna podczerwień (Krótkometrażowy) | 750~1300 | Powtarzające się długotrwałe narażenie może powodować zaćmę na powierzchni soczewki oka, która stopniowo mętnieje |
Niewidzialna podczerwień (długa) | Powyżej 1300 | Oczy ulegają uszkodzeniu tylko w przypadku silnego uderzenia |
Tabela 13-3 Porównanie natężenia promieniowania łuku dla różnych metod spawania (część ultrafioletowa)
Długość fali /nm | Względna intensywność | ||
Spawanie plazmowe | Spawanie łukiem argonowym | Spawanie łukiem krytym | |
200~233 | 1.91 | 1 | 0.025 |
233~260 | 1.32 | 1.1 | 0.059 |
260~290 | 2.21 | 1.2 | 0.6 |
290~320 | 4.4 | 1 | 3.9 |
320~350 | 7 | 1.2 | 5.61 |
350~400 | 4.8 | 1.1 | 9.35 |
2. Dymy spawalnicze
Podczas spawania i cięcia powstają różne opary. Dymy to cząsteczki metaleDymy to ogólne określenie dymów i pyłów, przy czym te o średnicy mniejszej niż 0 μm nazywane są pyłami. Dymy to ogólne określenie dymu i pyłu, przy czym te o średnicy mniejszej niż 0,1 μm nazywane są pyłem.
Wielkości emisji pyłu dla kilku rodzajów spawania łukowego przedstawiono w tabeli 13-4.
Tabela 13-4 Wielkości emisji pyłu dla kilku rodzajów spawania łukowego
Metoda spawania | Materiały spawalnicze i średnica / mm | Emisja pyłu na kilogram materiału spawalniczego / m |
Spawanie łukiem krytym | E5015,4 | 11 ~16 |
E4303,4 | 6~8 | |
CO 2 Spawanie | 1.6 | 5~8 |
Spawanie gazem obojętnym wolframu | 1.6 | 2~5 |
Spawanie łukiem krytym | 5 | 0.1 ~0.3 |
Skład chemiczny stali konstrukcyjnej pręt spawalniczy oparów przedstawiono w tabeli 13-5.
Tabela 13-5 Skład chemiczny oparów prętów spawalniczych ze stali konstrukcyjnej (ułamek masowy) (%)
Skład oparów | Model pręta spawalniczego | |
E4303 | E5015 | |
Fe2O3 | 48.12 | 24.93 |
SiO2 | 17.93 | 5.62 |
MnO | 7.18 | 6.3 |
TiO2 | 2.61 | 1.22 |
CaO | 0.95 | 10.34 |
MgO | 0.27 | - |
Na2O | 6.03 | 6.39 |
K2O | 6. 81 | - |
CaF2 | - | 18.92 |
KF | - | 7.95 |
NaF | - | 13.71 |
CO 2 Zmierzone stężenia szkodliwych gazów i dymów podczas spawania przedstawiono w tabeli 13-6.
Tabela 13-6 Zmierzone stężenia szkodliwych gazów i dymów spawalniczych podczas spawania CO2
Lokalizacja pomiaru | Dymy spawalnicze/(mg/m 3 ) | CO/(mg/m3) | NIE2/(mg/m3) | O3/(mg/m3) | CO2(% ) |
Kabina | 20.0~55.0 | 20.0~96.0 | 1. 0 ~3.0 | 0.01 ~0. 03 | 0.14 ~0.47 |
Półzamknięty obszar | 40. 0 ~90.0 | 80.0 ~140.0 | 2. 0 ~4.0 | 0.4~0.6 | 0.30 ~0.70 |
Podczas procesu spawania długotrwałe narażenie na opary może powodować m.in. pylicę płuc spawaczy, gorączkę wywołaną oparami metali i zatrucie manganem. Pylica płuc jest jedną z głównych kwestii związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem spawaczy, która ma największy wpływ na zdrowie.
Początek pylicy płuc jest zazwyczaj powolny, a objawy obejmują duszność, kaszel, odkrztuszanie, ucisk w klatce piersiowej i ból w klatce piersiowej. Niektórzy pacjenci z pylicą płuc doświadczają również osłabienia, utraty apetytu, zmniejszonej pojemności płuc i utraty wagi.
3. Szkodliwe gazy
Operacje spawania i cięcia wytwarzają różne szkodliwe gazy, w tym głównie ozon, tlenki azotu, tlenek węgla, CO 2 i fluorowodór. Maksymalne dopuszczalne wartości stężeń określone w normie GBZ1-2010 przedstawiono w tabeli 13-7. Stężenia ozonu dla różnych metod spawania łukiem argonowym przedstawiono w tabeli 13-8.
Tabela 13-7 Wartości pomiarowe szkodliwych gazów spawalniczych
Nazwa substancji szkodliwych | Wartości pomiarów na miejscu/ (mg/m 3 ) | Maksymalne dopuszczalne stężenie ② / (mg/m 3 ) |
Ozon (O 3 ) | 0.13 ~0.26 | 0.3 |
Tlenek azotu (przekształcony w NO 2 ) | 0.1~1.11 | 5° |
Tlenek węgla (CO) | 4. 2 ~15① | 30 * |
CO2(CO2) | - | 10 * |
Fluorowodór (w przeliczeniu na F) | 16.75~51.2 | 2 |
① Wartości pomiarowe dla słabo wentylowanych obszarów, takich jak kabiny, kotły, zbiorniki itp.
② Patrz wartości określone w CB11719.1 ~26 ~1989; *Dopuszczalne stężenie przy krótkotrwałym narażeniu.
Tabela 13-8 Stężenie ozonu dla różnych metod spawania łukiem argonowym
Kategoria | Materiał spawalniczy | Stężenie w strefie oddychania spawacza / (mg/m 3 ) | Czasy przekraczające maksymalne dopuszczalne stężenie |
Automatyczne spawanie łukowe | Aluminium | 29.23 | 146.15 |
Półautomatyczne spawanie łukowe | Aluminium | 19 | 95 |
Ręczne spawanie łukiem wolframowym | Aluminium | 15.25 | 76.12 |
Ozon powstaje w wyniku fotochemicznego działania promieniowania ultrafioletowego na powietrze. Gdy stężenie ozonu przekracza dopuszczalny poziom, często powoduje suchość w gardle, kaszel, ucisk w klatce piersiowej, zmęczenie, zawroty głowy i bóle ciała, a w ciężkich przypadkach może powodować zapalenie oskrzeli.
Tlenki amoniaku powstają w wyniku rekombinacji cząsteczek amoniaku i tlenu w powietrzu w wysokich temperaturach spawania. Tlenki azotu w dymach spawalniczych to głównie dwutlenek amoniaku i tlenek azotu. Ponieważ tlenek amoniaku jest niestabilny, łatwo utlenia się do dwutlenku azotu. Tlenki azotu są gazami drażniącymi, które mogą powodować silny kaszel, trudności w oddychaniu i ogólne osłabienie.
Tlenek węgla wytwarzany podczas spawania i cięcia jest toksycznym gazem, który dostaje się do krwiobiegu przez drogi oddechowe z pęcherzyków płucnych i łączy się z hemoglobiną, tworząc karboksyhemoglobinę, która ogranicza zdolność krwi do przenoszenia tlenu, powodując niedotlenienie tkanek i prowadząc do zatrucia tlenkiem węgla.
Dwutlenek węgla jest gazem duszącym; nadmierne wdychanie może powodować podrażnienie oczu i układu oddechowego, a w ciężkich przypadkach może prowadzić do trudności w oddychaniu, zaburzeń percepcji, obrzęku płuc itp.
Produkcja fluorowodoru wynika głównie z rozkładu fluorytu (CaF 2 ) zawartego w alkalicznej powłoce elektrody pod wpływem działania wysokotemperaturowych łuków elektrycznych. Fluorowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas fluorowodorowy, który jest silnie żrący. Wdychanie wysokich stężeń fluorowodoru silnie podrażnia górne drogi oddechowe i może również powodować owrzodzenia spojówek oczu, błony śluzowej nosa, jamy ustnej, gardła i błony śluzowej oskrzeli, a w ciężkich przypadkach może wystąpić zapalenie oskrzeli i płuc.
4. Substancje radioaktywne
Elektrody wolframowe zawierające tor są stosowane w spawaniu i cięciu metodą TIG i plazmową. Spalone wolframowe elektrody torowe rozpraszają się w powietrzu w miejscu pracy w postaci aerozoli. Poziom zagrożenia jest często oceniany poprzez pomiar zmętnienia długożyciowego α-radioaktywnego aerozolu w powietrzu na terenie zakładu oraz skażenia α-radioaktywnego na różnych powierzchniach obiektów. Patrz Tabela 13-9 dla wartości pomiarów radioaktywnych elektrod wolframowych.
Tabela 13-9 Wartości pomiarów promieniotwórczych wolframowych elektrod torowych
Metoda procesowa | Stężenie α-radioaktywnego aerozolu (×10 -15 Li/L) | Stężenie aerozolu toru (×10 -11 Li/L) |
Krajowe standardowe wartości zdrowotne | 2 | 3 |
Spawanie TIG | - | 0.0006~0.0011 |
Cięcie łukiem plazmowym | Tło ~1,6 | Kontekst |
Spawanie łukiem plazmowym | 3.25 | 0.00011 ~0.0008 |
Natryskiwanie łukiem plazmowym | Tło ~0,1 | 0.007~0.01 |
Ostrzenie wolframowej elektrody igłowej | 12.5~15.5 | 1.1 |
Przechowalnia wolframowych elektrod igłowych | - | 0.041 ~0.043 |
Jak wynika z analizy numerycznej przedstawionej w tabeli 13-9, podczas procesu spawania i cięcia przy użyciu torowanych elektrod wolframowych dawka radioaktywna wytwarzana podczas spawania i cięcia nie jest wystarczająca, aby spowodować uszczerbek na zdrowiu. Jednak ostrzenie torowanych elektrod wolframowych przekracza normy zdrowotne, a duże magazyny elektrod wolframowych powinny również podjąć odpowiednie środki ochronne. W przeciwnym razie długotrwałe narażenie na promieniowanie lub częste przedostawanie się i gromadzenie w organizmie niewielkich ilości materiału radioaktywnego może powodować choroby ośrodkowego układu nerwowego, narządów krwiotwórczych i układu pokarmowego.
5. Hałas
W pistolecie natryskowym łuku plazmowego hałas jest generowany z powodu wahań ciśnienia przepływu powietrza, wibracji i tarcia, i jest wyrzucany z dużą prędkością z dyszy. Poziom ciśnienia akustycznego podczas natryskiwania łukiem plazmowym może osiągnąć 123 dB (A), powszechnie stosowane cięcie łukiem plazmowym o mocy (30 kW) wynosi 111,3 dB (A), a cięcie łukiem plazmowym o dużej mocy (150 kW) osiąga 118,3 dB (A).
Wszystkie wymienione powyżej wartości hałasu przekraczają normy krajowe. Wraz ze wzrostem grubości cięcia wzrasta również wymagana moc, a tym samym natężenie hałasu. Silny hałas jest również emitowany podczas używania dłut pneumatycznych i żłobienia łukiem węglowym.
Silny hałas lub długotrwała ekspozycja na hałas mogą powodować zaburzenia słuchu, a nawet głuchotę. Hałas negatywnie wpływa na centralny układ nerwowy i układ sercowo-naczyniowy, może powodować wysokie ciśnienie krwi, tachykardię, zmęczenie i drażliwość.
6. Pola elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości
Spawanie łukowe argonem elektrodą nietopliwą i spawanie plazmowe, cięcie itp. wykorzystują oscylatory wysokiej częstotliwości do inicjowania łuku, wytwarzając pola elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w miejscu pracy. Zmierzone natężenia pola elektrycznego są dość wysokie, patrz Tabela 13-10 i Tabela 13-11.
Długotrwała ekspozycja na silne pola elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości może powodować zaburzenia neurologiczne i neurastenię.
Tabela 13-10 Natężenie pola elektrycznego wysokiej częstotliwości podczas ręcznego spawania łukowego elektrodą wolframową (jednostka: V/m)
Lokalizacja | Głowa | Klatka piersiowa | Kolano | Kostka | Ręka |
Przed spawaniem | 58 ~66 | 62~76 | 28 ~86 | 58 ~96 | 106 |
Po spawaniu | 38 | 48 | 48 | 20 | - |
1 m przed spawaniem | 7.6 ~20 | 9.5~20 | 5~24 | 0~23 | - |
1 m po spawaniu | 7.8 | 7.8 | 2 | 0 | - |
2 m przed spawaniem | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2 m po spawaniu | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Tabela 13-11 Intensywność pola elektrycznego łuku plazmowego wysokiej częstotliwości
Metoda procesowa | Wartość siły / (V/m) |
Cięcie łukiem plazmowym | 13 ~38 |
Napawanie łukiem plazmowym | 4. 2 ~6.0 |
Natryskiwanie łukiem plazmowym | 30 ~50 |
7. Inne szkodliwe czynniki
Odpryski metalu powstają w wyniku reakcji metalurgicznych w jeziorku spawalniczym i przechodzenia kropelek, które mogą powodować oparzenia i przepalenia odzieży. Długotrwała praca spawaczy w środowisku, w którym występują wyżej wymienione szkodliwe czynniki, jest niezwykle szkodliwa dla ich zdrowia, dlatego należy podjąć odpowiednie środki ochronne.